अरे पुन्हा….. !

हिंदीतील पहिला मल्टी स्टारर ” मेरा नाम जोकर ” होता आणि तो राज कपूरने केलेला भव्यदिव्य प्रयत्न होता. सुरुवातीला फसलेला आणि राज कपूरला गाळात घालणारा हा चित्रपट कालांतराने धो धो चालला आणि अजूनही प्रचंड लोकप्रिय आहे.

मराठीत जब्बार पटेलने असंच एक शिवधनुष्य उचललं – ” सिंहासन ” आणि ते काहीच्या बाही चालले. मराठीतील “हूज हू ” त्यात होते. राजकारण नामक भयानक दलदलीवरचा हा प्रखर आरसा होता. सध्याच्या राजकारणापेक्षा ते अधिक “दर्जेदार (?)” चित्र होते. आख्खे मंत्रिमंडळ तितक्याच वजनदार कलावंतांनी पेलले होते.

अरुण सरनाईक, डॉ लागू, (तरुण) मोहन आगाशे, (तरुण) नाना , (तरुण) रीमा, (तरुण) श्रीकांत मोघे आणि ही यादी लांबच लांब वाढविता येईल. प्रत्येकाने अतिशय ताकतीने, जीव ओतून वाट्याला आलेल्या छोट्या-मोठया भूमिका वठविल्या. अगदी पिटुकली भूमिका असलेला जयराम हर्डीकरही नजरेत राहून गेला. संपूर्ण महाराष्ट्राचा नकाशा कवेत घेण्याचे सामर्थ्य जब्बार मध्ये आहे, हे सिद्ध करणारा “सिंहासन ” कायमचा स्मृतीवर कोरला गेला. मराठीत इतका बांधीव आणि गोटीबंद चित्रपट निघू शकतो हेच १९७९ च्या श्वेतश्याम रंगांनी सिद्ध केले. दत्ता भट, मधुकर तोरडमल आणि सतीश दुभाषींचा उल्लेख सुरुवातीच्या ओळींमध्ये केला नाही तर तो मोठा गुन्हा ठरेल. आणि उषा नाडकर्णी, पूर्णिमा पाटील यांनाही विसरणे शक्य नाही.

हृदयनाथांनी सुरेश भटांची ” उषःकाल होता होता ” ही संगीतबद्ध केलेली गझल भारताच्या स्वातंत्र्य संग्रामावरचा जळजळीत ओरखडा आहे. आणि “अरे पुन्हा ” ची पाळी यावी हेही तितकेच दुर्दैवी नाही का? या गीतामधील लताचे आवाहन मोठे की प्रत्येक ओळीच्या पार्श्वभूमीवरील पडद्यावरचे विषण्ण वास्तव मोठे हे मला ठरविणे अजूनही जमत नाही – फक्त चटके मात्र बसत असतात.

राहिला एकमेव खंदा उल्लेख- दिगंबर उर्फ निळू भाऊ ! त्यांचा सर्वसामान्य पत्रकार भोवंडून टाकणारा होता. फुले एकदम वेगळे पण सच्चे, खरे, नैसर्गिक कलावंत होते. सगळ्या मांदियाळीत ते उठून दिसतात. आणि शेवटच्या प्रसंगात प्रेक्षकांना ओलावून जातात. मराठी मनाच्या “सिंहासन ” वर या माणसाचे अधिष्ठान कायमचे असणार आहे यात शंका नाही.

— डॉ. नितीन हनुमंत देशपांडे