भारतीय स्त्रिया – आर्थिक क्षेत्र – अरुंधती भट्टाचार्य

अरुंधती भट्टाचार्य यांचा जन्म जन्म १८ मार्च १९५६ रोजी झाला .त्या  सेल्सफोर्स, इंडियाची अध्यक्षा आणि मुख्य कार्यकारी अधिकारी आहेत . त्या निवृत्त भारतीय बँकर आणि स्टेट बँक ऑफ इंडियाच्या माजी अध्यक्षा देखील आहेत. त्या स्टेट बँक ऑफ इंडियाच्या अध्यक्षा असलेल्या पहिल्या महिला आहेत.

२०१६ मध्ये, फोर्ब्सने त्यांना जगातील २५ व्या सर्वात शक्तिशाली महिला म्हणून सूचीबद्ध केले होते.  फॉर्च्यूनच्या जगातील महान नेत्यांच्या यादीत २६ व्या क्रमांकावर असलेल्या त्या एकमेव भारतीय कॉर्पोरेट नेत्या आहेत.२०१८ मध्ये, “अरुंधती भट्टाचार्य: द मेकिंग ऑफ एसबीआयच्या पहिल्या महिला अध्यक्षा” या शीर्षकाची त्यांची मुलाखत हार्वर्ड बिझनेस रिव्ह्यूमध्ये प्रकाशित झाली. जानेवारी २०२५ मध्ये, त्यांना भारत सरकारने पद्मश्री, भारताचा चौथा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार देऊन सन्मानित केले.

सुरुवातीचे जीवन आणि शिक्षण

भट्टाचार्य यांचा जन्म कोलकाता शहरातील एका बंगाली कुटुंबात झाला आणि त्यांचे बालपण भिलाई आणि बोकारो स्टील सिटीमध्ये गेले.  त्यांचे  वडील प्रद्युत कुमार मुखर्जी बोकारो स्टील प्लांटमध्ये काम करत होते. त्यांनच्या  आई कल्याणी मुखर्जी बोकारो येथे होमिओपॅथी सल्लागार होत्या. . भट्टाचार्य यांचे शालेय शिक्षण सेंट झेवियर्स स्कूल (बोकारो) येथे झाले. त्यानी कलकत्त्याच्या लेडी ब्रेबॉर्न कॉलेज आणि नंतर जाधवपूर विद्यापीठातून इंग्रजी साहित्याचा अभ्यास केला. त्यांचे पती प्रितीमोय भट्टाचार्य  हे आयआयटी खरगपूरचे माजी प्राध्यापक आहेत.

करिअर

भारतातील फॉर्च्यून इंडिया ५०० कंपनीचे नेतृत्व करणाऱ्या त्या पहिल्या महिला आहेत. सुरुवातीला, त्या १९७७ मध्ये वयाच्या २२ व्या वर्षी प्रोबेशनरी ऑफिसर म्हणून एसबीआयमध्ये रुजू झाल्या.  बँकेतील त्यांच्या  ३६ वर्षांच्या कारकिर्दीत त्यानी  परकीय चलन, ट्रेझरी, रिटेल ऑपरेशन्स, मानव संसाधन आणि गुंतवणूक बँकिंगमध्ये काम करणे यासह अनेक पदे भूषवली आहेत. यामध्ये बँकेच्या मर्चंट बँकिंग शाखा – स्टेट बँक ऑफ इंडिया कॅपिटल मार्केट्सचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी; नवीन प्रकल्पांचे प्रभारी मुख्य महाव्यवस्थापक अशी पदे समाविष्ट होती. त्यानी बँकेच्या न्यूयॉर्क कार्यालयातही काम केले आहे. एसबीआय जनरल इन्शुरन्स, एसबीआय कस्टोडियल सर्व्हिसेस, एसबीआय पेन्शन फंड्स प्रायव्हेट लिमिटेड आणि एसबीआय मॅक्वेरी इन्फ्रास्ट्रक्चर फंड अशा अनेक नवीन व्यवसायांच्या लाँचमध्ये ती सहभागी आहे. त्यानी  बँकेच्या महिला कर्मचाऱ्यांना प्रसूती किंवा वृद्धांच्या काळजीसाठी वापरण्यासाठी दोन वर्षांची सॅबॅटिकल रजा धोरण सुरू केले. महिला दिनी, त्यानी बँकेच्या सर्व महिला कर्मचाऱ्यांना गर्भाशयाच्या कर्करोगाविरुद्ध मोफत लसीकरणाची घोषणा केली.२०१६ मध्ये, फोर्ब्सने त्यांना  जगातील २५ व्या सर्वात शक्तिशाली महिला म्हणून घोषित केले, जे या यादीत पहिल्यांदाच स्थान मिळाले.  त्याच वर्षी, फॉरेन पॉलिसी मासिकाने त्यांना  एफपी टॉप १०० ग्लोबल थिंकर्समध्ये स्थान दिले.  फॉर्च्यूनने त्यांना  आशिया पॅसिफिकमधील चौथ्या सर्वात शक्तिशाली महिला म्हणून घोषित केले.  २०१७ मध्ये, इंडिया टुडे मासिकाने २०१७ च्या भारतातील ५० सर्वात शक्तिशाली व्यक्तींच्या यादीत त्यांना  १९ व्या स्थानावर स्थान दिले.

ऑक्टोबर २०१६ मध्ये त्या  निवृत्त होणार होत्या , परंतु एसबीआयच्या पाच सहयोगी बँका आणि भारतीय महिला बँकेच्या वादग्रस्त विलीनीकरणामुळे, एकूण अनुत्पादक मालमत्ता (जीएनपीए) ७३ टक्क्यांपर्यंत वाढल्यामुळे, त्यांना  ऑक्टोबर २०१७ पर्यंत मुदतवाढ देण्यात आली; सध्याच्या सरकारने बँक्स बोर्ड ब्युरोच्या माध्यमातून केलेल्या या निर्णयाचे समर्थन केले.

२०१८ मध्ये द एशियन अवॉर्ड्समध्ये त्यांना  बिझनेस लीडर ऑफ द इयर म्हणून निवडण्यात आले.  अरुंधती भट्टाचार्य १७ ऑक्टोबर २०१८ पासून पाच वर्षांसाठी रिलायन्स इंडस्ट्रीजच्या अतिरिक्त संचालक, ‘स्वतंत्र संचालक’ म्हणून रुजू झाल्या आहेत. २०२० मध्ये त्यांना सीआरएममधील जागतिक दिग्गज असलेल्या सेल्सफोर्सच्या भारत विभागाच्या अध्यक्षा आणि मुख्य कार्यकारी अधिकारी म्हणून नियुक्त करण्यात आले.  त्या सध्या जागतिक पेमेंट नेटवर्कचा भाग असलेल्या SWIFT इंडियाच्या अध्यक्षा आहेत. सध्या, त्या रिलायन्स इंडस्ट्रीज लिमिटेडमध्ये गैर-कार्यकारी संचालक म्हणून काम करत आहेत.त्या संबलपूर येथील इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंटच्या बोर्ड ऑफ गव्हर्नर्सच्या अध्यक्षा म्हणूनही काम करत आहेत.जानेवारी २०२२ मध्ये, भट्टाचार्य यांनी हार्परकॉलिन्सने  त्यांचे आत्मचरित्र “इंडोमिटेबल: प्रकाशित केले. ज्यामध्ये त्यांनी त्यांच्या कारकिर्दीतील योगदान आणि पुरुषप्रधान उद्योगात काम करणारी महिला असल्याबद्दलचे अनुभव आणि विचार तपशीलवार सांगितले. यामध्ये , भट्टाचार्य त्यांचे  बालपण, सुरुवातीचे शिक्षण, महाविद्यालयीन शिक्षण आणि नंतर स्टेट बँक ऑफ इंडिया (SBI) मधील त्यांच्या  कारकिर्दीबद्दल लिहिले आहे.