जागतिक सिंह दिवस

आज दिनांक १० ऑगस्ट ! आजच्या दिवसाला जगभरात सिंह दिन साजरा केला जातो. ह्या जंगलाच्या राजाची गर्जना एवढी भयानक असते की , एका क्षणात सगळा कोलाहल थांबून , जंगलात सर्वत्र शांतता पसरते. तो आला की जंगलात सांगावं लागत नाही एका प्रकारची गूढ शांतताच तो आसपास असल्याची खूण असते. असं म्हणतात की सिंह जर भुकेला असेल तरच शिकार करतो , पण पोट भरलेलं असताना तुम्ही त्याच्या बाजूने शांतपणे निघून गेलात तरी तो ढुंकूनही तुमच्याकडे पहाणार नाही. तसं पहायला गेलो तर सिंह हा थोडा आळशी प्राणी असतो. दिवसातल्या २४ तासांपैकी २२ तास हा प्राणी झोपलेलाच असतो. ह्या काळात सिंहीण जाऊन शिकार करते पण तेवढ्या काळात जर शिकार मिळाली नाही तर उरलेल्या दोन तासात तो राजा आहे हे तो सिद्ध करतो. आता आपण थोडक्यात हा दिवस का साजरा करतात आणि ह्या दिनाचा इतिहास काय हे थोडक्यात जाणून घेऊ

दरवर्षी १० ऑगस्ट रोजी जगभरातील सिंह प्रेमी सिंहाच्या घटत्या लोकसंख्येस जागरूकता देण्यासाठी या दिवसाचा वापर करतात. याव्यतिरिक्त, ते सिंहांच्या वस्तीच्या संरक्षणास मदत कशी करता येईल त्या पद्धतींबद्दल शिकण्याचे सुचवितात. सिंहाच्या प्रजाती, ज्याला पँथेरा लिओ देखील म्हणतात, ही पृथ्वीवरील सर्वात मोठ्या प्रजातींपैकी एक आहे. साधारणत: 300 ते 550 पौंड वजनाचा सिंह फिकट तपकिरी रंगापेक्षा जास्त तपकिरी रंगात असू शकतो. आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे, जंगलात एक दुर्मिळ पांढरा सिंहही सापडला आहे. हे जाड मानेद्वारे सहजपणे ओळखता येतात. आपल्या दुर्दैवाने अशा सुंदर आणि रुबाबदार प्राण्याची संख्या घटत चालल्याचे निरीक्षणांती निदर्शनास आलं आहे.

साधारणतः ३ दशलक्ष वर्षांपूर्वी सिंह दक्षिण आफ्रिका, आशिया खंड, युरोप आणि मध्यपूर्व भागात मुक्तपणे संचार करीत असत. सध्या ते दोनच भागात आढळून येतात. ते भाग म्हणजे आफ्रिका आणि आशिया खंड हे आहेत. दुर्दैवाने काही सिंह कोठडीत असून ते तिथल्या अन्नावर गुजराण करताना दिसत आहेत.

इंटरनॅशनल युनियन फॉर कन्झर्वेशन ऑफ नेचर (आययूसीएन) नुसार सिंहांची प्रजाती धोक्यात असल्याचे आढळून आले आहे.

सध्या पृथ्वीवर ३०,००० ते १,००,००० सिंह बाकी आहेत. गेल्या काही दशकात सिंहांची संख्या निम्म्याने कमी झालेली आहे. त्यांची संख्या कमी होण्यामागे Trophy Hunting हा खेळ आणि सिंह रहात असलेल्या नैसर्गिक वनांचा , जंगलांचा ऱ्हास ही दोन प्रमुख कारणं आहेत.

२०१३ मध्ये, बिग कॅट इनिशिएटिव्ह अँड नॅशनल जिओग्राफिकचे सह-संस्थापक डेरेक आणि बेव्हरली ज्युबर्ट यांनी जागतिक सिंह दिन तयार करण्यासाठी भागीदारी सुरू केली. नॅशनल जिओग्राफिक बिग बिट्स इनिशिएटिव्ह म्हणून ओळखले जाणारे, या भागीदारीचे उद्दीष्ट आहे की या वन्य मांजरींच्या नैसर्गिक अधिवासाचे व त्यांचे संरक्षण करावे. शिवाय, हा उपक्रम जंगली मांजरीजवळ रहाणाऱ्या समुदायांसह सुरक्षा उपायांवर देखील कार्य करतो.

मंडळी आपण शालेय जीवनात विज्ञानात शिकलोच आहोत की नैसर्गिक साखळी आणि अन्नाची साखळी पर्यावरणासाठी किती महत्वाची असते.

तेव्हा अजूनही वेळ गेलेली नाही. निसर्गाचा समतोल राखण्यासाठी आपण एक पाऊल पुढे जाऊन ह्या सगळ्या नैसर्गिक साखळ्यांचे रक्षण करु , वन्य प्राण्यांचे संरक्षण करु. शेवटी जगा आणि जगू द्या ह्या तत्वाचा अवलंब केल्यास या रुबाबदार आणि सुंदर प्राण्याची संख्या नक्कीच वाढेल.

— आदित्य संभूस