नवीन लेखन...

‘साहित्यिक’ ज्ञानेश्वर आणि वाङ्मयीन भाषा-वैविध्य : भाग – १०

साहित्यिक ज्ञानेश्वर आणि वाङ्मयीन भाषावैविध्य  व त्या अनुषंगानें एकाच रचनाकाराच्या भिन्नभिन्न भाषास्वरूपाची , (आणि अन्य क्षेत्रातील सृजनशील व्यक्तीँची) उदाहरणें यांची ओळख करुन देणारे सदर….


विभाग – १०

  • पुन्हां ज्ञानदेवांकडे :

पुन्हां ज्ञानदेवांकडे वळतांना, या अनॅलिसिसचा (विश्लेषणाचा) आपल्याला उपयोग होईल.

 कांहीं निरीक्षणें :

  • सुजाण, शिक्षित श्रोतृवंदासाठी टीकात्मक, दार्शनिक रचना करणें वेगळें ; आणि अर्धशिक्षित व अशिक्षित जनसाधारणांना गाण्यासाठी, ऐकण्यासाठी रचना करणें वेगळें, याची पूर्ण जाण ज्ञानदेवांसारख्या ज्ञानवंताला असणारच, यांत तिळमात्र शंका नाहीं.
  • यावरून स्पष्ट उमगतें की, ज्ञानदेवांनी विविध पद्धतीच्या रचनांमध्ये भाषिक वैविध्य वापरलें, हा खरें तर त्यांचा स्ट्राँग-पॉइंट् आहे, व तो त्यांचें श्रेष्ठत्व सिद्ध करतो. त्यांचें ज्ञान, त्यांचें संतपण हे तर वादातीतपणें श्रेष्ठ आहेतच, पण साहित्यिक म्हणूनही ते श्रेष्ठच होते.
  • साधारणजनांना कळेल अशा भाषेत, सरल, सोप्या शब्दांत, ते जन मग्न होतील अशा गायनसुलभ पद्धतीनें , भक्तिमार्गातून, उत्थानाचा पथ त्यांना दाखवून द्यायचा हें सोपें काम नव्हतेंच ; पण ज्ञानदेवांनी तें सहजपणें साध्य केलें. हें, भाषेचें, विचारांचें, प्रेझेंटेशनचें, वैविध्य ज्ञानेश्वरांचे मोठेंपण अधिकच वाढवतें.

निष्कर्ष :

  • नंतरच्या काळात भक्तिपंथात बरेच असे संत झाले ज्यांनी भक्तिरसपूर्ण सरल, सोप्या रचना केल्या, जसें की एकनाथ, तुकाराम, सूरदास, मीराबाई, नरसी मेहता, चैतन्य महाप्रभू इ. मात्र, कालानुक्रमें पाहतां, ज्ञानदेव आणि त्यांची संत-मांदियाळी (नामदेव इत्यादी) हे आधुनिक भारतीय भाषांमध्ये, बहुधा याबातीत आद्य ठरतात .

 

  • त्याचबरोबर, एकीकडे, जाणकारांसाठी टीकेसारखें गंभीर व प्रगल्भ लेखन, आणि दुसरीकडे, अर्धशिक्षित-अशिक्षितांना सहज समजेल अशा भाषेत, सहज गातां येईल अशा शब्दांत, अध्यात्मिक-पारमार्थिक विषय विशद करून सांगणार्‍या रचना करणें, याबाबतीत नंतरच्या काळात एकनाथांसारखे संत झाले खरे ; पण कालक्रमानें पाहतां मराठीत तरी, किंबहुना सर्व भारताच्या पटलावरील प्राकृत (व आधुनिक) भाषांच्या संदर्भातही, बहुधा ज्ञानेश्वरच कालक्रमानें आद्य असावेत. असा नवीन पायंडा पाडणारी व्यक्ती साधीसुधी नव्हेच !

 

  • ज्ञानेश्वरांची सखोल , तसेंच ‘वाइड्’ (wide) , विस्तृत दृष्टी , तिच्यामुळे आलेले रचनात्मक वैविध्य, आणि त्यांचे कालातीत विचार , हें सर्व, ज्ञानेश्वरांचें वाङ्मयीन श्रेष्ठत्व अधोरेखित करते. 

 

इति लेखनसीमा .

– सुभाष स. नाईक     
Subhash S. Naik

M – 9869002126 .   
eMail : vistainfin@yahoo.co.in

– – –

LATTERATEUR  DNYANESHWAR  AND  LINGUAL-VARIETY-Part – 10 /  (10)

सुभाष नाईक
About सुभाष नाईक 297 Articles
४४ वर्षांहून अधिक अनुभव असलेले सीनियर-कॉर्पोरेट-मॅनेजर (आतां रिटायर्ड). गेली बरीच वर्षें हिंदी/हिंदुस्थानी, मराठी व इंग्रजी या भाषांमध्ये गद्य-पद्य लिखाण करत आहेत. त्यांची ९ पुस्तकें प्रसिद्ध झाली आहेत. पैकी ६ ‘पर्यावरण व प्रदूषण’ या विषयावरील इंग्रजी न हिंदी कवितांची पुस्तकें आहेत. दोन पुस्तकें , ‘रामरक्षा’ व ‘गणपति-अथर्वशीर्ष’ या संस्कृत स्तोत्रांची मराठी पद्यभाषांतरें आहेत. अन्य एक पुस्तक ‘मृत्यू आणि गत-सुहृद ’ हा विषयाशी संल्लग्न बहुभाषिक काव्याचें आहे. गदिमा यांच्या ‘गीत रामायणा’चें हिंदीत भाषांतर. बच्चन यांच्या ‘मधुशालचें मराठीत भाषांतर केलेलें आहे व तें नियतकालिकात सीरियलाइझ झालेलं आहे. टीव्ही वर एका हिंदी सिट-कॉम चें स्क्रिप्ट व अन्य एका हिंदी सीरियलमधील गीतें व काव्य लिहिलेलें आहे. कत्थक च्या एका कार्यक्रमासाठी निवेदनाचें हिंदी स्किप्ट लिहिलें आहे. अनेक मराठी व हिंदी पब्लिकेशब्समध्ये गद्य-पद्य लेखन प्रसिद्ध झालें आहे, जसें की, महाराष्ट्र टाइम्स, लोकसत्ता, सत्यकथा, स्वराज्य, केसरी, नवल, धर्मभास्कर, धर्मयुग, धर्मभास्कर, साहित्य अकादेमी चें हिंदी जर्नल ‘समकालीन भारतीत साहित्य’ , मराठी अकादेमी बडोदा चॅप्टर चें मराठी जर्नल ‘संवाद’, तसेंच प्रोफेशनल सोसायटीचें इंग्रजी जर्नल यांत लेखन प्रसिद्ध झालेलें आहे.मराठी , हिंदी व इंग्लिश वेबसाईटस् वर नियमित गद्य-पद्य लेखन. कांहीं ई-बुक सुद्धा प्रसिद्ध.
Contact: Website

महासिटीज…..ओळख महाराष्ट्राची

रायगडमधली कलिंगडं

महाराष्ट्रात आणि विशेषतः कोकणामध्ये भात पिकाच्या कापणीनंतर जेथे हमखास पाण्याची ...

मलंगगड

ठाणे जिल्ह्यात कल्याण पासून 16 किलोमीटर अंतरावर असणारा श्री मलंग ...

टिटवाळ्याचा महागणपती

मुंबईतील सिद्धिविनायक अप्पा महाराष्ट्रातील अष्टविनायकांप्रमाणेच ठाणे जिल्ह्यातील येथील महागणपती ची ...

येऊर

मुंबई-ठाण्यासारख्या मोठ्या शहरालगत बोरीवली सेम एवढे मोठे जंगल हे जगातील ...

Loading…

error: या साईटवरील लेख कॉपी-पेस्ट करता येत नाहीत..