नवीन लेखन...

श्री गणेश ल्हाकांग – तिबेट

भारतीय संस्कृती खूप दूरवर पसरलेली आढळते. असे असताना आपल्या शेजारी असलेले राष्ट्र तिबेटात तिची पाळेमुळे न आढळणे अशक्यच. अशा आपल्या शेजारी असलेल्या तिबेट राष्ट्रात प्राचीन काळी वैदिक संस्कृती प्रचलित होती. परंतू दुसर्‍या किंवा तिसर्‍या शतकात बौद्ध धर्माचा प्रचार आणि प्रसार सुरु झाला व वैदिक संस्कृतीचे वर्चस्व हळू हळू कमी होत गेले त्यामुळे विनायकाला दुय्यम स्थान प्राप्त झाले असावे. नेपाळ चीन मार्गे गणेशाचा प्रवास तिबेटात झाला असावा.

तिबेटात ‘श्री गणेश’ हे आराध्य दैवत न मानता दैत्य किंवा पिशाच्च यांपासून रक्षण करणारा म्हणून ओळखला जातो म्हणून हा गण-नायक मुख्य प्रवेश द्वारावर मूर्तीच्या स्वरुपात किंवा चित्रांकित केलेला आढळतो. शिवमंदिर व बुद्ध स्तुपावरही ‘श्री गणेश’ आढळतो. तांबो येथील महायान पंथी ल्हाकांग म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या दिवालयाच्या मुख्य प्रवेश द्वारावरही ‘गणेश मूर्ती’ कोरलेली आढळते.

भव्य आणि दिव्य स्वरुपात असलेली हे गणेश मूर्ती दर्शन घेताच आपलं मन मोहून टाकते. आपली दृष्टी खिळवून ठेवते. अशी ही मूर्ती आपलं आगळं-वेगळं वैशिष्ट्य ठेवून स्थानापन्न झालेली आढळते. दोशोदेशीचे गणेश दर्शन घेत असताना उंदरावर विराजमान झालेला गणपती कुठेही आढळत नाही. परंतू तिबेटातील ‘श्री गणेश’ मात्र मूषकावर आरूढ झालेले आढळतात. व्याघ्र चर्मांवर आसनस्थ झालेल्या ‘श्री गणेशाला’ चार भुजा आहेत. उजव्या हातात लाडू व वरच्या हातात मुळा दिसतो, तसेच डाव्या हातात मोदक खात असलेला उंदीर व वरील हातात परशू दाखविण्यात आलेला आहे. गळ्यात रुद्राक्ष माळा व गळ्याभोवती सर्पाचे वेटोळे, शंकरासारख्या जटा असलेली ही मूर्ती शिवपुत्र म्हणूनच तिथे मानली जात असावी असे ठामपणे सांगता येते. ह्या सार्‍या दृश्यात गणपती प्रिय मोदकाचे स्थान गणेशाजवळ आढळते. ह्या गणेशाचे निरीक्षण केल्यावर आढळणारे खास वैशिष्टय म्हणजे त्याने परिधान केलेले अलंकार दंडात नसून शरीराच्या सांध्यात आढळतात. तसेच त्याचे पद्मही अलंकार भूषित आढळतात. खमेर (कंपोचीया) येथील गणेशाच्या कानाभोवती आढळणारी कलाकृती येथेही आढळते. तसेच कानाभोवती केसही दिसून येतात. श्री मूर्तीच्या शरीराच्या मानाने सोंड व तोंड फारच लहान वाटते, डोळेही हत्तीसारखे लहान व तेजस्वी आहेत.

तिबेटच्या भौगोलिक, सामाजिक व राजकीय परिस्थितीत अनेक स्थित्यंतरे घडून आली तरीही बुद्ध-स्तुपावर विराजमान झालेला हा श्री ‘गणेश’ आजही आढळतो आणि तो अढळ आहे. अशा आगळ्या-वेगळ्या गणेशाचे दर्शन घेण्यासाठी वरील श्री गणेश ल्हाकांगचे वर्णन आपणास तिबेटात घेऊन जाते व त्याच्या दर्शनाने आपण सुखावतो आणि नतमस्तक होतो.

| ॐ गं गणपतये नम: |

— जगदीश पटवर्धन

जगदीश अनंत पटवर्धन
About जगदीश अनंत पटवर्धन 227 Articles
एम.कॉम. एल.एल.बी. असलेले श्री पटवर्धन हे एक बहुआयामी व्यक्तिमत्त्व आहे. चित्रकला, तबला वादन, क्रिकेट, टेबल टेनिस शास्त्रीय संगीत ऐकण्याची त्यांना आवड आहे. त्यांनी अनेकविध विषयांवर आजपर्यंत लेखन केले आहे.

Be the first to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*


महासिटीज…..ओळख महाराष्ट्राची

रायगडमधली कलिंगडं

महाराष्ट्रात आणि विशेषतः कोकणामध्ये भात पिकाच्या कापणीनंतर जेथे हमखास पाण्याची ...

मलंगगड

ठाणे जिल्ह्यात कल्याण पासून 16 किलोमीटर अंतरावर असणारा श्री मलंग ...

टिटवाळ्याचा महागणपती

मुंबईतील सिद्धिविनायक अप्पा महाराष्ट्रातील अष्टविनायकांप्रमाणेच ठाणे जिल्ह्यातील येथील महागणपती ची ...

येऊर

मुंबई-ठाण्यासारख्या मोठ्या शहरालगत बोरीवली सेम एवढे मोठे जंगल हे जगातील ...

Loading…

error: या साईटवरील लेख कॉपी-पेस्ट करता येत नाहीत..