रामकृष्ण परमहंस यांचे अनेक शिष्य होते. परमहंस हे अनेक वेळा अध्यात्मिक मार्गातील आपले अनुभव शिष्यांना सागत असत. जेणेकरून या मार्गावरून जातांना शिष्यांना प्रगती करणे सोपे जावे.
अतिशय साधी सोपी उदाहरणं देऊन तत्त्वज्ञान सहजपणे उलगडून सांगत. एकदा त्याना त्यांच्या काही शिष्यांनी विचारले की, “परमेश्वर आहे का?” त्यावर परमहंस म्हणाले, “निश्चितच आहे.”
यावर शिष्यांनी विचारले, “जर परमेश्वर आहे तर मग तो दिसत का नाही ?” तेव्हा परमहंस म्हणाले, “साधूसंत किंवा सत्पुरुष यांना तो निश्चित दिसतो.”
त्यांना तो कसा दिसतो हे स्पष्ट समजण्यासाठी नेहमीच्या शैलीने उदाहरण देत ते म्हणाले, “आता मी तुमच्यासमोर बसलो आहे. तुम्ही समोरासमोर प्रत्यक्ष मला पाहात आहात. पण एखादी चादर तुमच्या माझ्या मध्ये धरली तर मी तुम्हाला दिसणार नाही. मी पूर्वी ज्या जागेवर होतो तेथेच आताही आहे; परतु ही चादर मध्ये आल्यामुळे मी तुमच्या दृष्टीस पडत नाही. म्हणजे तुमच्या दृष्टीने माझं इथे अस्तित्व नाही कारण मी दिसत नाही. तसाच परमेश्वर सुद्धा तुमच्या माझ्या आसपास जवळ असतो. पण आपण स्वत: ‘मी’च्या गर्वाने फुलुन गेल्यामुळे, अहंकाराच्या धरलेल्या चादरीमुळे आपणाला परमेश्वर दिसू शकत नाही. इतकंच काय, छोटासा कापडाचा तुकडा जरी डोळ्यापुढे धरला तरी आजूबाजूचे काहीच दिसत नाही.
तात्पर्य : गर्व आणि अहंकाराची चादर जोपर्यंत मानातून दूर करत नाही तोपर्यंत साक्षात्कार कसा होईल?