नवीन लेखन...

पद्य आणि मृत्युविचार : भाग ८-ड /११

[ मराठी काव्य : (पुढे चालू) ]

कविवर्य  ग्रेसांचें कांहीं काव्य  पहा –

डोंगरापुढे कल्लोळ, अलिकडलें सर्व निवांत

निजतात कसे हे लोक सरणाच्या खाली शांत ।

खोल उठे काळाचा गहिवर

जळे सतीची चिता

एक विराणी घेउन, मृत्यू

सदैव फिरतो रिता.

चुकून संध्याकाळी

जिवलगाच्या

मृत्यूची बातमी आली

तर कुणालाही सांगूं नये.

‘अंगसंग’ याला ग्रेस  ‘लघु-मरण’  म्हणतात. त्या संदर्भात पहा, माणूस किती वेळा ‘मरतो’ तें.

 

डॉ. अक्षयकुमार काळे (२०१७ च्या साहित्य संमेलनाचे अध्यक्ष) यांना १९८३ मध्ये दिलेल्या मुलाखतीत कविवर्य ग्रेस म्हणतात – ‘अजून मला माझ्या क्षेत्रात महत्वाचें काम करायचें आहे, म्हणून एवढ्यात मरण नको. पण याबाबतीत इच्छेला वाव नाहीं. म्हणून …. आय् हॅव्ह केप्ट माय् होल्डॉल रेडी’ . ग्रेस हल्लीच ‘गेले’ , पण वरील मुलाखत ही ३५ वर्षें जुनी आहे.  सांगायचा मुद्दा हा की, मरणाची तयारी केवळ संत-महात्मे व दार्शनिक (तत्वज्ञानी) ठेवतात असें नसून, कवीही ठेवूं शकतात  (आणि, अन्य माणसेंसुद्धां) ; आणि त्याचा स्पष्ट उच्चारही करूं शकतात.

माझी दिवंगत पत्नी डॉ. स्नेहलता, जी एक  social scientist होती, म्हणत असे की, प्रसूती म्हणजे स्त्रियांसाठी mini-death च आहे ; पूर्वी तर अनेक स्त्रियांना प्रसूतीदरम्यान किंवा प्रसूतीनंतर (‘बाळंतरोगा’नें) मरण येत असे.

याच अनुभवाला कवयित्री चंद्रलेखा बेलसरे ‘अशाश्वत दिव्य’ म्हणतात. स्त्रियांना अशा दिव्व्याला ( दिव्य-ला), अशा  mini-death ला कसें सामोरें जावें लागतें, याची कल्पना पुरुषांना येणें कठीणच.

 

तसेंच, लज्जाहरण, शीलहरण, rape हाही स्त्रियांसाठी एक ‘mini-death-like experience’च आहे, आणि, हाय रे !, अनेक महिलांना त्या अनुभवाला सामोरें जावें लागतें. डॉ. स्नेहलताचें सामाजिक विचारंमधून आलेलें कथन असें आहे की, कितीही शिक्षित असो, कुठेही रहात असो, कितीही वयाची असो, ती सदैव संभाव्य-rape च्या भीतीच्या दडपणाखाली वावरत असते.

 

स्त्रीवादी काव्यात या गोष्टींचें व तत्संबंधित मरणोच्चाराचें व भीतीचे उल्लेख न आले तरच नवल. पहा कांहीं ओळी –

कुणी केलें द्रौपदी मज ?

सगळेच कसे हे दु:शासन ?

  • रूपाली सुभाष निंबाळकर

पाठवायची भीती वाटते, हवी कां नको ती शाळा ?

विद्येचा अर्थ संपून, तिथेंसुद्धां नको तो चाळा .

–         नम्रता कोठावदे

 

‘घायल की गति घायल जाने’ , त्याप्रमाणें स्त्रीची व्यथा स्त्रियाच जास्त समजूं शकतात, अधिक चांगली व्यक्त करूं शकतात. कमला दास, अमृता प्रीतम इत्यादी कवयित्रींच्या काव्यात आपल्याला स्त्री-मनाचें दर्शन होतें, आणि, त्यांच्या दृष्टिकोनातून मरणाचेंही.

(पुढे चालू) ….

— सुभाष स. नाईक   
Subhash S. Naik

 

 

सुभाष नाईक
About सुभाष नाईक 297 Articles
४४ वर्षांहून अधिक अनुभव असलेले सीनियर-कॉर्पोरेट-मॅनेजर (आतां रिटायर्ड). गेली बरीच वर्षें हिंदी/हिंदुस्थानी, मराठी व इंग्रजी या भाषांमध्ये गद्य-पद्य लिखाण करत आहेत. त्यांची ९ पुस्तकें प्रसिद्ध झाली आहेत. पैकी ६ ‘पर्यावरण व प्रदूषण’ या विषयावरील इंग्रजी न हिंदी कवितांची पुस्तकें आहेत. दोन पुस्तकें , ‘रामरक्षा’ व ‘गणपति-अथर्वशीर्ष’ या संस्कृत स्तोत्रांची मराठी पद्यभाषांतरें आहेत. अन्य एक पुस्तक ‘मृत्यू आणि गत-सुहृद ’ हा विषयाशी संल्लग्न बहुभाषिक काव्याचें आहे. गदिमा यांच्या ‘गीत रामायणा’चें हिंदीत भाषांतर. बच्चन यांच्या ‘मधुशालचें मराठीत भाषांतर केलेलें आहे व तें नियतकालिकात सीरियलाइझ झालेलं आहे. टीव्ही वर एका हिंदी सिट-कॉम चें स्क्रिप्ट व अन्य एका हिंदी सीरियलमधील गीतें व काव्य लिहिलेलें आहे. कत्थक च्या एका कार्यक्रमासाठी निवेदनाचें हिंदी स्किप्ट लिहिलें आहे. अनेक मराठी व हिंदी पब्लिकेशब्समध्ये गद्य-पद्य लेखन प्रसिद्ध झालें आहे, जसें की, महाराष्ट्र टाइम्स, लोकसत्ता, सत्यकथा, स्वराज्य, केसरी, नवल, धर्मभास्कर, धर्मयुग, धर्मभास्कर, साहित्य अकादेमी चें हिंदी जर्नल ‘समकालीन भारतीत साहित्य’ , मराठी अकादेमी बडोदा चॅप्टर चें मराठी जर्नल ‘संवाद’, तसेंच प्रोफेशनल सोसायटीचें इंग्रजी जर्नल यांत लेखन प्रसिद्ध झालेलें आहे.मराठी , हिंदी व इंग्लिश वेबसाईटस् वर नियमित गद्य-पद्य लेखन. कांहीं ई-बुक सुद्धा प्रसिद्ध.
Contact: Website

Be the first to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*


महासिटीज…..ओळख महाराष्ट्राची

रायगडमधली कलिंगडं

महाराष्ट्रात आणि विशेषतः कोकणामध्ये भात पिकाच्या कापणीनंतर जेथे हमखास पाण्याची ...

मलंगगड

ठाणे जिल्ह्यात कल्याण पासून 16 किलोमीटर अंतरावर असणारा श्री मलंग ...

टिटवाळ्याचा महागणपती

मुंबईतील सिद्धिविनायक अप्पा महाराष्ट्रातील अष्टविनायकांप्रमाणेच ठाणे जिल्ह्यातील येथील महागणपती ची ...

येऊर

मुंबई-ठाण्यासारख्या मोठ्या शहरालगत बोरीवली सेम एवढे मोठे जंगल हे जगातील ...

Loading…

error: या साईटवरील लेख कॉपी-पेस्ट करता येत नाहीत..